Anasayfa
resimler gözükmediğinden aşağıya birde linki verdim. ordan daha net görürsünüz...
http://www.go.metu.edu.tr/yazi1.html
Bu kısımda, go oynarken karşımıza sık sık çıkan durumlara verilmiş Japonca go terimlerini bulacaksınız. Hemen her durumun Çince ve Korece karşılığı olmasına karşın, tüm dünyada kabul görenler Japoncası olduğu için Türkiye’de de bu terimler kullanılmaktadır.
Daha iyi oynamak için elbette terimleri ezberlemeye gerek yok ama sizden yüksek seviyeli bir oyuncu oyun eleştirisi yaparken ya da kitaptan bir şeylere çalışırken bazı temel terimleri bilmekte fayda olduğu da kesin.
Tahtadaki bazı önemli noktalar: Özellikle fuseki ve joseki çalışırken, tahtadaki bazı özel noktaların adlarını bilmek fayda sağlayabiliyor. Japonca’ da yaklaşık 20-25 tane noktaya özel isimler verilmiş olsa da, bunlardan 5-6 tanesi yaygın şekilde kullanılıyor, işte bu noktalar aşağıdaki şekilde verilmiştir.
Aji: Gizli tehdit. Oyunda derhal kullanılmayan ama oyunun ilerleyen kısımlarında, müsait bir zamanda kullanılan taş veya taş grubu. Bu açıdan aji’ ye “potansiyel tehdit” denmesi de mümkün.
Şekil: Yeşille işaretlenmiş taşların şu an için kaçabilmesi mümkün değil. Ancak oyunun ilerleyen kısımlarında kırmızıyla işaretli yerlere konacak beyaz taşlar siyahı bu 2 taşı esir almaya zorlayacaktır. O yüzden beyaz şu an için başka yere oynamalı ve uygun zamanda kırmızıyla işaretli noktaları kullanmalı.
Atari: Bir taşın ya da grubun etrafının çevrilmiş olması ve yalnızca tek nefesinin kalması durumu.
Şekil: Atariye düşmüş bir taş ve taş grubu görülmekte. Kırmızıyla işaretlenmiş noktalar kalan tek nefesi gösteriyor.
Bamboo Joint : Potansiyel göz şekli oluşturan ve kesilmesi genelde imkansız olan bağlantı şekli.
Şekil: Bambu Joint
Dame: Oyun sonunda iki tarafa da ait olmayan ve dolayısıyla puan getirisi olmayan, ortak nokta.
Şekil: Her iki grubun da yaşadığını varsayarsak, kırmızıyla işaretli noktalarlar, damedir.
Damezumari: Kuşatma yarışı sırasında, bir tarafın bir grubunun nefes sayısı az olduğu için, rakibin taşına yaklaşamaması ya da kendi taşlarını bağlayamaması durumu.
Şekil: Kırmızıyla işaretlenen nokta damezumaridir. Eğer siyah buraya bir taş koyup 2 grubunu bağlarsa, beyaz yeşil noktaya koyarak 6 taşı da esir alacaktır.
Fuseki: Açılış hamleleri
Şekil: İki tarafın açılış hamleleri. Beyazın oluşturduğu biçimlenme “sanrensei fuseki”, siyahınkiyse “chinese fuseki” diye geçmektedir.
Gote: Hamle önceliğini karşı tarafa veren hamle.
Şekil: Oyun sonunda, kırmızıyla işaretlenmiş hamle gotedir. Siyah yeşil noktayı kapattıktan sonra beyaz mavi ile işaretlenen yeri savunmak zorunadır. İki tarafın da şekilleri oturduktan sonra tahtanın herhangi bir yerine oynama sırası siyaha geçmiştir.
Hane: Çapraz kapama hamlesi.
Şekil: Kırmızıyla işaretlenmiş hamle hanedir. Beyaz siyah grubun önünü keserek 3. satır boyunca bir duvar çekmesini engelliyor. Tabii ki bunu yaparken yeşille işaretli noktanın kesileceğini hesaba katması gerekir.
Joseki: Köşelerde oynanan hamle dizileri. Ancak herhangi bir dizinin joseki olarak sayılması için, hamleler sonucunda oluşan tabloda 2 tarafın da eşit kazanç sağlamış olması gerekmektedir.
Şekil: Tipik bir 4x4 noktası (Hoshi) josekisi. Beyaz üst kenarı seçerken, siyah sol tarafta alan yapmaktadır.
Keima: Satrançtaki “at” hamlesi. Bir gruptan ya da taştan, bir eksende 2 diğerindeyse 1 birim uzağa yapılan hamle. Eğer 2-1 yerine 3-1 uzaklığında yapılırsa bu hamleye “oogeima” denir
Şekil: Keima ve oogeima
Ko: Sonsuz döngü. Rakibin bir taşını esir aldıktan sonra, yeni konulan taşın atariye düşmesi durumu. Sonsuza kadar esir alma döngüsünü engellemek için, ko olduktan sonraki hamle rakip tahtadaki başka bir noktaya oynamak zorundadır.
Şekil: Siyahın kırmızıyla işaretli yere oynaması bir ko başlatır. Çünkü yeni koyduğu taş 3 beyaz taşın arasında kalacak başka deyişle atariye düşecektir ve o el beyaz siyah taşı esir alamayacaktır.
Miai: Eşit değere sahip 2 noktaya miai denir.
Şekil: Eğer beyaz kırmızıyla işaretli noktaya oynarsa, siyah yeşille işaretli noktaya oynayarak çift göz yapabilir. Aynı şekilde eğer beyaz yeşille işaretli yere oynarsa, siyah kırmızıyla işaretli yere hamle yaparak kenarda yaşayacaktır. Bu yüzden eğer hamle sırası siyahtaysa, yaşam için buraya hamle yapmasına gerek yoktur.
Nobi: Bir taşı savunmak ve nefesini artırmak için yapılan yönelme hamlesi.
Şekil: Siyah kendisini arkadan kovalayan beyaza nobiyle cevap vererek, tahtanın merkezine yöneliyor.
Ponnuki: Bir taş esir alınınca ortaya çıkan şekil. Genelde tercih edilen, “iyi şekil”ler arasında gösterilir.
Şekil: Beyaz kırmızıyla işaretli hamleyi yaparak, yeşille işaretli noktadaki siyah taşı esir almış ve ponnuki şeklini yapmıştır.
Sagari: Tahtanın kenarına yapılan, yönelme hamlesi.
Şekil: Siyah sagari yaparak beyazın, köşesinden puan çalmasını engelliyor.
Seki: Ortak yaşam. Bir bölgedeki siyah ve beyaz taşların, nefes eksikliğinden dolayı birbirini öldürememe durumudur.
Şekil: Tipik bir seki. Her iki tarafın da yalnızca 2 nefesinin kalması ve bu nefeslerin ortak olması sebebiyle, iki taraf da kırmızıyla işaretlenmiş noktalara oynayamaz. Bu yüzden 2 grup da yaşıyor sayılır.
Sente: Hamle önceliğine sahip olma. Eğer bir taraf sente denebilecek bir hamle yapıyorsa, hamle dizisinin sonunda tahtanın herhangi bir kısmına oynama önceliği yine onda olacaktır.
Şekil: Oyun sonunda siyah kırmızıyla işaretli hamleyi yapınca beyaz yeşille işaretli noktayı kapatacaktır.
Siyah yanıt verdikten sonra, beyaz atari tehdidinden ötürü, maviyle işaretli noktayı savunmak zorunda. Sonuç olarak siyah hamle önceliğini(senteyi) vermeden beyazın köşesinden 2 puan çalmış olacak.
Tesuji: İyi düşünülmüş hamle. Bölgedeki taşların konumunu hesaplayarak yapılmış akıl dolu hamle.
Şekil: Tipik bir tesuji. Beyaz siyahın kesilme noktasına taş atarak 2 grubundan birden atariye alarak birini öldürmekle tehdit ediyor. Sonuç olarak oyun sonunda beyaz, siyahın köşedeki tüm taşlarını esir alacak.
Tenuki: Rakibin son hamlesini önemsiz görüp, cevap vermemek ve başka yere oynamak.
Şekil: Beyaz kırmızıyla işaretli hamleyi yaparak siyahı yeşille işaretli noktayı savunmaya zorluyor. Ancak siyah, tek taşı bağlamanın yeterince büyük bir hamle olmadığını düşünerek, hamlesini tahtanın başka bir bölgesine yapmaktadır. Siyahın burada yaptığı tenukidir.
Tsuke: Rakibin taşına temas etme hamlesi.
Şekil: Tsuke
http://www.go.metu.edu.tr/yazi1.html
Bu kısımda, go oynarken karşımıza sık sık çıkan durumlara verilmiş Japonca go terimlerini bulacaksınız. Hemen her durumun Çince ve Korece karşılığı olmasına karşın, tüm dünyada kabul görenler Japoncası olduğu için Türkiye’de de bu terimler kullanılmaktadır.
Daha iyi oynamak için elbette terimleri ezberlemeye gerek yok ama sizden yüksek seviyeli bir oyuncu oyun eleştirisi yaparken ya da kitaptan bir şeylere çalışırken bazı temel terimleri bilmekte fayda olduğu da kesin.
Tahtadaki bazı önemli noktalar: Özellikle fuseki ve joseki çalışırken, tahtadaki bazı özel noktaların adlarını bilmek fayda sağlayabiliyor. Japonca’ da yaklaşık 20-25 tane noktaya özel isimler verilmiş olsa da, bunlardan 5-6 tanesi yaygın şekilde kullanılıyor, işte bu noktalar aşağıdaki şekilde verilmiştir.
Aji: Gizli tehdit. Oyunda derhal kullanılmayan ama oyunun ilerleyen kısımlarında, müsait bir zamanda kullanılan taş veya taş grubu. Bu açıdan aji’ ye “potansiyel tehdit” denmesi de mümkün.
Şekil: Yeşille işaretlenmiş taşların şu an için kaçabilmesi mümkün değil. Ancak oyunun ilerleyen kısımlarında kırmızıyla işaretli yerlere konacak beyaz taşlar siyahı bu 2 taşı esir almaya zorlayacaktır. O yüzden beyaz şu an için başka yere oynamalı ve uygun zamanda kırmızıyla işaretli noktaları kullanmalı.
Atari: Bir taşın ya da grubun etrafının çevrilmiş olması ve yalnızca tek nefesinin kalması durumu.
Şekil: Atariye düşmüş bir taş ve taş grubu görülmekte. Kırmızıyla işaretlenmiş noktalar kalan tek nefesi gösteriyor.
Bamboo Joint : Potansiyel göz şekli oluşturan ve kesilmesi genelde imkansız olan bağlantı şekli.
Şekil: Bambu Joint
Dame: Oyun sonunda iki tarafa da ait olmayan ve dolayısıyla puan getirisi olmayan, ortak nokta.
Şekil: Her iki grubun da yaşadığını varsayarsak, kırmızıyla işaretli noktalarlar, damedir.
Damezumari: Kuşatma yarışı sırasında, bir tarafın bir grubunun nefes sayısı az olduğu için, rakibin taşına yaklaşamaması ya da kendi taşlarını bağlayamaması durumu.
Şekil: Kırmızıyla işaretlenen nokta damezumaridir. Eğer siyah buraya bir taş koyup 2 grubunu bağlarsa, beyaz yeşil noktaya koyarak 6 taşı da esir alacaktır.
Fuseki: Açılış hamleleri
Şekil: İki tarafın açılış hamleleri. Beyazın oluşturduğu biçimlenme “sanrensei fuseki”, siyahınkiyse “chinese fuseki” diye geçmektedir.
Gote: Hamle önceliğini karşı tarafa veren hamle.
Şekil: Oyun sonunda, kırmızıyla işaretlenmiş hamle gotedir. Siyah yeşil noktayı kapattıktan sonra beyaz mavi ile işaretlenen yeri savunmak zorunadır. İki tarafın da şekilleri oturduktan sonra tahtanın herhangi bir yerine oynama sırası siyaha geçmiştir.
Hane: Çapraz kapama hamlesi.
Şekil: Kırmızıyla işaretlenmiş hamle hanedir. Beyaz siyah grubun önünü keserek 3. satır boyunca bir duvar çekmesini engelliyor. Tabii ki bunu yaparken yeşille işaretli noktanın kesileceğini hesaba katması gerekir.
Joseki: Köşelerde oynanan hamle dizileri. Ancak herhangi bir dizinin joseki olarak sayılması için, hamleler sonucunda oluşan tabloda 2 tarafın da eşit kazanç sağlamış olması gerekmektedir.
Şekil: Tipik bir 4x4 noktası (Hoshi) josekisi. Beyaz üst kenarı seçerken, siyah sol tarafta alan yapmaktadır.
Keima: Satrançtaki “at” hamlesi. Bir gruptan ya da taştan, bir eksende 2 diğerindeyse 1 birim uzağa yapılan hamle. Eğer 2-1 yerine 3-1 uzaklığında yapılırsa bu hamleye “oogeima” denir
Şekil: Keima ve oogeima
Ko: Sonsuz döngü. Rakibin bir taşını esir aldıktan sonra, yeni konulan taşın atariye düşmesi durumu. Sonsuza kadar esir alma döngüsünü engellemek için, ko olduktan sonraki hamle rakip tahtadaki başka bir noktaya oynamak zorundadır.
Şekil: Siyahın kırmızıyla işaretli yere oynaması bir ko başlatır. Çünkü yeni koyduğu taş 3 beyaz taşın arasında kalacak başka deyişle atariye düşecektir ve o el beyaz siyah taşı esir alamayacaktır.
Miai: Eşit değere sahip 2 noktaya miai denir.
Şekil: Eğer beyaz kırmızıyla işaretli noktaya oynarsa, siyah yeşille işaretli noktaya oynayarak çift göz yapabilir. Aynı şekilde eğer beyaz yeşille işaretli yere oynarsa, siyah kırmızıyla işaretli yere hamle yaparak kenarda yaşayacaktır. Bu yüzden eğer hamle sırası siyahtaysa, yaşam için buraya hamle yapmasına gerek yoktur.
Nobi: Bir taşı savunmak ve nefesini artırmak için yapılan yönelme hamlesi.
Şekil: Siyah kendisini arkadan kovalayan beyaza nobiyle cevap vererek, tahtanın merkezine yöneliyor.
Ponnuki: Bir taş esir alınınca ortaya çıkan şekil. Genelde tercih edilen, “iyi şekil”ler arasında gösterilir.
Şekil: Beyaz kırmızıyla işaretli hamleyi yaparak, yeşille işaretli noktadaki siyah taşı esir almış ve ponnuki şeklini yapmıştır.
Sagari: Tahtanın kenarına yapılan, yönelme hamlesi.
Şekil: Siyah sagari yaparak beyazın, köşesinden puan çalmasını engelliyor.
Seki: Ortak yaşam. Bir bölgedeki siyah ve beyaz taşların, nefes eksikliğinden dolayı birbirini öldürememe durumudur.
Şekil: Tipik bir seki. Her iki tarafın da yalnızca 2 nefesinin kalması ve bu nefeslerin ortak olması sebebiyle, iki taraf da kırmızıyla işaretlenmiş noktalara oynayamaz. Bu yüzden 2 grup da yaşıyor sayılır.
Sente: Hamle önceliğine sahip olma. Eğer bir taraf sente denebilecek bir hamle yapıyorsa, hamle dizisinin sonunda tahtanın herhangi bir kısmına oynama önceliği yine onda olacaktır.
Şekil: Oyun sonunda siyah kırmızıyla işaretli hamleyi yapınca beyaz yeşille işaretli noktayı kapatacaktır.
Siyah yanıt verdikten sonra, beyaz atari tehdidinden ötürü, maviyle işaretli noktayı savunmak zorunda. Sonuç olarak siyah hamle önceliğini(senteyi) vermeden beyazın köşesinden 2 puan çalmış olacak.
Tesuji: İyi düşünülmüş hamle. Bölgedeki taşların konumunu hesaplayarak yapılmış akıl dolu hamle.
Şekil: Tipik bir tesuji. Beyaz siyahın kesilme noktasına taş atarak 2 grubundan birden atariye alarak birini öldürmekle tehdit ediyor. Sonuç olarak oyun sonunda beyaz, siyahın köşedeki tüm taşlarını esir alacak.
Tenuki: Rakibin son hamlesini önemsiz görüp, cevap vermemek ve başka yere oynamak.
Şekil: Beyaz kırmızıyla işaretli hamleyi yaparak siyahı yeşille işaretli noktayı savunmaya zorluyor. Ancak siyah, tek taşı bağlamanın yeterince büyük bir hamle olmadığını düşünerek, hamlesini tahtanın başka bir bölgesine yapmaktadır. Siyahın burada yaptığı tenukidir.
Tsuke: Rakibin taşına temas etme hamlesi.
Şekil: Tsuke
